Choroby bakteryjne, choroba bakteryjna, angina, błonica, dyfteryt, cholera, dżuma, gruźlica, kiła, syfilis, płonica, szkarlatyna, rzeżączka, salmonelloza, tryper, tężec, trąd

Oto zestawienie i opisy najbardziej znanych (zwykle z nazwy) chorób bakteryjnych, atakujących organizm człowieka:

ANGINA - czyli ostre zapalenie migdałków podniebiennych. Jest zwykle wywoływana przez niektóre szczepy paciorkowców. Rozpoczyna się bólem gardła przy przełykaniu. Następne objawy to: gorączka, bóle głowy i stawów, wymioty i złe samopoczucie. Nieleczona angina może w przyszłości skutkować powikłaniami w postaci gorączki reumatycznej lub zapalenia kłębuszków nerkowych.
Leczenie za pomocą penicyliny (rzadziej innych antybiotyków). Domowym sposobem na zmniejszenie bólu gardła jest płukanie gardła roztworem soli kuchennej, wody utlenionej lub naparem z szałwii.

BŁONICA (DYFTERYT) - choroba wywoływana przez bakterię - maczugowca błonicy (Corynebacterium diphtheriae). Do objawów należą: szarawe błony na gardle, ból gardła, gorączka i obrzęk węzłów chłonnych szyi. Dalej pojawiają się: trudności w połykaniu, oddychaniu i przyspieszenie akcji serca.
Choroba przenoszona jest drogą kropelkową (kaszel, kichnięcie). Leczenie polega na podaniu antytoksyny błoniczej i antybiotyków (penicylina, erytromycyna). Jest dostępna szczepionka, połączona ze szczepionką przeciw krztuścowi i tężcowi (DPT).

CHOLERA - wywołuje ją przecinkowiec cholery (Vibrio cholerae), którego toksyna zaburza gospodarkę wodną w jelitach. Objawami są: biegunka, wymioty i kurcze nóg.
Choroba przenosi się przez wodę zanieczyszczoną fekaliami lub wymiocinami osób zarażonych.
Choremu uzupełnia się płyny i sole oraz podaje się antybiotyki (tetracyklina, doksycyklina). Profilaktyka cholery to oczyszczanie wody, gotowanie wody, spożywanie ugotowanych jarzyn i owoców morza i obieranie owoców. Jest dostępna szczepionka.

DŻUMA - ciężka choroba zakaźna o wysokiej śmiertelności. Bakteria ją wywołująca - pałeczka dżumy (Yersinia pestis) przenoszona jest na człowieka przez pchły od zainfekowanych gryzoni. U zakażonej osoby najpierw pojawiają się: dreszcze, poty, wysoka gorączka, bóle głowy, poczucie rozbicia, a potem powiększenie węzłów chłonnych (postać dymienicza).
Powikłania mają gorsze rokowania i prowadzą do ogólnoustrojowego zakażenia organizmu (z charakterystycznym zaczernieniem palców i nosa) lub zapalenia płuc (które może być zaraźliwe droga kropelkową) z krwiopluciem, dusznością i zasinieniem.
Dżumę leczy się antybiotykami. Istnieje szczepionka.

GRUŹLICA - choroba wywoływana jest przez prątka gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Jest zaraźliwa; przenosi się drogą kropelkową (kichnięcie, kaszel). Atakuje przede wszystkim płuca ludzi o osłabionych organizmach lub osoby starsze.
Objawy to: przewlekły kaszel, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej, nocne poty, osłabienie i gorączka.
Gruźlicę leczy się przez długotrwałe podawanie antybiotyków (6-9 miesięcy). Istnieje na nią szczepionka (BCG), której skuteczność wynosi maksymalnie 80%.

KIŁA (SYFILIS) - ciężka choroba bakteryjna przenoszona drogą płciową, wywoływana przez krętka bladego (Treponema pallidium). Nieleczona, przebiega w 3 stadiach:
Kiła pierwotna - którą cechują bolesne owrzodzenia w obrębie narządów płciowych lub części ciała biorących udział w kontaktach płciowych. Objaw ten znika samoistnie po 3-8 miesiącach. W tym stadium kiła jest najbardziej zakaźna.
Kiła wtórna z niebolesną wysypką na całym ciele, często z bólem gardła, gorączką i poczuciem zmęczenia. Te objawy mijają samoistnie po 3-12 tygodniach. Czasem występują powikłania w postaci kiłowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Jest to stadium mniej zakaźne niż pierwsze.
Kiła utajona z nawrotami wysypki i groźnymi powikłaniami (1/3 przypadków) ze strony skóry, kości, mózgu i serca. Ta faza nie jest zakaźna, ale powikłania są często śmiertelne.
Obecnie kiłę leczy się penicyliną. Duża, pojedyncza dawka leczy kiłę pierwotną, a 2 duże dawki - kiłę wtórną. Najlepszą profilaktyką jest wierność partnerska. Prezerwatywa tylko zmniejsza ryzyko zakażenia.

PŁONICA (SZKARLATYNA) - wywołują ją niektóre szczepy paciorkowców. Jest to ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego. Przenoszona jest drogą kropelkową (kaszel, kichnięcie). Najpierw pojawia się ból gardła, a później gorączka, ból brzucha, biały nalot na języku dający po złuszczeniu malinową barwę, rumień na policzkach i czerwona wysypka, przechodząca z klatki piersiowej na brzuch, ramiona, podbrzusze, pośladki i uda. Kilka dni po ustąpieniu wysypki obserwuje się grubopłatowe łuszczenie się skóry, głównie na dłoniach i stopach. Płonicę leczy się antybiotykiem - zwykle penicyliną.

RZEŻĄCZKA (TRYPER) - choroba weneryczna wywoływana przez dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Do objawów u kobiet należą: nienormalna wydzielina z pochwy i zaburzenia cyklu miesiączkowego, a u mężczyzn: ropna wydzielina z cewki moczowej i pieczenie przy oddawaniu moczu. Nieleczona rzeżączka może doprowadzić do zapalenia stawów, jajowodów, niepłodności kobiecej oraz może uszkadzać serce, wątrobę i nerki. Profilaktyka polega na wierności partnerskiej i stosowaniu prezerwatyw. Leczenie polega na domięśniowym podaniu dużej dawki penicyliny lub ceftriaksonu.

SALMONELLOZA - zatrucie pokarmowe wywoływane przez bakterie z rodzaju Salmonella. Objawia się bólem głowy, gorączką, biegunką i kurczowymi bólami brzucha, a niekiedy - nudnościami i wymiotami. Jest wynikiem spożywania nieświeżej lub zanieczyszczonej żywności.
Zatrucie rozwija się 6-24 godzin po spożyciu zakażonego pokarmu. Mogą być to nieświeże lody, ciastka, jaja, sałatka, mleko lub mięso.
Sposobami na zapobieganie salmonellozie są: utrzymywanie higieny w kuchni, przechowywanie pokarmów w lodówce i wyparzanie i długie gotowanie jajek przed spożyciem. Leczenie polega na podawaniu antybiotyku (ampicylina), podawaniu płynów i leków przeciwbiegunkowych.

TĘŻEC - ostra, ale niezaraźliwa choroba, która powodowana jest przez beztlenową bakterię - laseczkę tężca (Clostridium tetani). Wnika ona do organizmu przy głębokim zranieniu kłutym lub skaleczeniu i zanieczyszczeniu rany drobinami ziemi lub błota. Głęboka rana sprzyja rozwojowi tej bakterii z formy przetrwalnikowej, wskutek panujących w niej warunków beztlenowych.
Tężec objawia się najpierw: bólami głowy, pobudzeniem i szczękościskiem. Następnie pojawiają się skurcze mięśni mimicznych twarzy, rąk, nóg, karku, szyi i tułowia. Przybierają one na sile i częstości. Może podczas nich dojść do kompresyjnego złamania kręgów piersiowych. Gdy pojawiają się skurcze mięśni oddechowych - następuje zagrożenie życia.
Profilaktyka: szczepienie przeciwko tężcowi w dzieciństwie (szczepionka DPT), szczepionki przypominające w młodości i w fazie dorosłości (co 10 lat), a także przestrzeganie higieny pracy w ogrodzie i na roli. Rana powinna zostać od razu oczyszczona i odkażona.
Tężec leczy się przez podanie leków uspokajających i zastosowanie surowicy bądź immunoglobuliny przeciwtężcowej. Stosuje się też osłonowe dawki antybiotyków: penicyliny lub tetracykliny.
Blisko spokrewniona z laseczką tężca jest laseczka Clostridium perfrigens wywołująca zgorzel gazową i Clostridium botulinum wywołująca zatrucie jadem kiełbasianym.

TRĄD - przewlekła choroba, przenoszona drogą kropelkową. Wywołuje ją prątek trądu: Mycobacterium leprae. Średni czas wylęgania trądu wynosi 3-5 lat.
Ma on dwie postacie: lepromatyczną (bardziej zaraźliwą z objawami w postaci guzowatych krost) i tuberkuloidową (z plamami na skórze i utratą czucia we wszystkich palcach i ich deformacją).
Trąd leczy się wielomiesięczną kuracją mieszanką antybiotyków, w której skład wchodzi ryfampicyna.

MACIEJ PANCZYKOWSKI