Specjacja sympatryczna to proces powstawania nowych gatunków, który przebiega w obrębie populacji nieprzedzielonej barierą geograficzną (taką, jak np. morze lub łańcuch górski).
Zjawisko to jest alternatywą dla specjacji klasycznej, z barierą geograficzną (allopatrycznej).
Dawniej ewolucjoniści uważali specjację sympatryczną za niemożliwą; obecnie wiadomo już, że zdarza się ona w środowiskach naturalnych, a w przyszłości może się okazać, że zdarza się ona powszechnie, tylko nie poświęcono wcześniej jej badaniom wystarczającej ilości czasu.
Oto kryteria, których spełnienie pozwala stwierdzić zajście specjacji sympatrycznej:
- populacje różnych gatunków, blisko ze sobą spokrewnionych
- zamieszkujące środowisko niedawno powstałe lub niedawno zasiedlone
- izolowane i nieprzedzielone żadną barierą (np. jezioro lub płaska wyspa)
Znacznie trudniejszym zadaniem jest wyjaśnienie mechanizmu tego rodzaju specjacji. Przypuszcza się, że wskutek dryfu genetycznego, w różnych subpopulacjach utrwalają się geny (allele) odrębnych cech i preferencji tych cech.
Przykłady gatunków powstałych w wyniku specjacji sympatrycznej:
- ryby - pielęgnice z podrodziny gębaczy, zamieszkujące Jezioro Wiktorii
- ryby - pielęgnice z podrodziny tilapii, zamieszkujące jeziora w kraterach wygasłych wulkanów w Kamerunie
- owady - nasionnice jabłkówki (pierwotnie pasożyty głogu) zamieszkujące sady z jabłoniami, gruszami i wiśniami w Ameryce Północnej
Czasem uważa się, że szczególnym rodzajem omawianej w tym artykule specjacji jest powstawanie mieszańców międzygatunkowych, wynikłych z połączenia gamet niosących pełen zestaw chromosomów (allopoliploidia) lub powstawanie poliploidów, niosących zwielokrotniony zestaw chromosomów gatunku wyjściowego.
MACIEJ PANCZYKOWSKI
|
