Ciekawostki chemiczne 4, woda królewska, metyloamina, kofeina, hemowanadyny, arszenik, cynober, ruten, kokaina, sylimarol, lit, hafn, psylocybina, betaniny, lasy sosnowe, ciekawostka chemiczna, chemia, jabłko ciemnieje, fenole, chinony

CIEKAWOSTKI CHEMICZNE 4
Ciekawostki chemiczne 1	Ciekawostki chemiczne 2	Ciekawostki chemiczne 3
Woda królewska jest mieszaniną stężonego kwasu solnego (HCl) i stężonego kwasu azotowego (HNO₃) w stosunku objętościowym 3:1. Potrafi ona rozpuszczać nawet złoto i platynę, a to dlatego, że w reakcji HCl z HNO₃ powstaje chlor, który zapoczątkowuje reakcję z powyższymi metalami, przeprowadzając je w chlorki. Zjełczałe masło zawdzięcza swój przykry zapach kwasowi masłowemu: C₃H₇COOH. Charakterystyczna woń rybiego mięsa to woń metyloaminy (CH₃NH₂). Związek ten jest lepiej rozpuszczalny w zimnej wodzie niż w ciepłej, a więc to właśnie w zimnej wodzie należy myć naczynia po rybach. Kofeina to alkaloid purynowy występujący w kawie, herbacie i owocach guarany. Ma ona własność rozszerzania naczyń krwionośnych, pobudzania procesów myślenia i pogłębiania odbioru wrażeń. Wzmaga też diurezę (wydalanie moczu). W dawkach większych (powyżej 0,5 g) jest toksyczna. W komórkach krwi organizmów zwanych żachwami (prymitywne strunowce) znaleziono proteiny związane z jonami wanadu V³⁺ (tzw. hemowanadyny). Są one prawdopodobnie odpowiedzialne za wiązanie koordynacyjne cząsteczek tlenu. Arszenik to substancja, którą prawdopodobnie otruto Napoleona Bonaparte. Chemicznie jest to trójtlenek dwuarsenu As₂O₃. Arszenik używany jest także jako trutka na szczury. Cynober to zwyczajowa nazwa siarczku rtęci II (HgS). Ma bardzo intensywną pomarańczowo-czerwoną barwę. Używany jest jako składnik farb malarskich. W starożytnym Egipcie Egipcjanki malowały sobie cynobrem usta, nieświadomie podtruwając się. Nazwa pierwiastka o nazwie ruten (liczba atomowa 44) pochodzi od łacińskiej nazwy Rosji – „Ruthenia”, gdyż został on odkryty przez rosyjskiego chemika Karola Klausa. Kokaina to alkaloid występujący w liściach rośliny o nazwie Erythroxylon coca. Ma podobną budowę do hioscyjaminy – alkaloidu pokrzyka wilczej jagody. Działa znieczulająco, a także pobudzająco na układ współczulny i ośrodkowy układ nerwowy. Jest wysoce toksyczna i ma zgubne działanie uzależniające. Sylimarol to znany lek działający ochronnie i regenerująco na komórki wątroby. Substancją czynną tego preparatu jest sylibina – ciekawy związek o strukturze będącej połączeniem flawonoidu i lignanu. Najlżejszym pierwiastkiem metalicznym (czyli mającym najniższą gęstość) jest lit o liczbie atomowej 3. Gęstość tego metalu wynosi 0,53 g/cm³. Stop rtęci z talem krzepnie dopiero w temperaturze -60⁰C, dlatego jest on używany do wyrobu termometrów niskotemperaturowych. Istnienie hafnu - pierwiastka o liczbie atomowej 72 przewidział jeszcze przed jego odkryciem duński fizyk Niels Bohr. Dlatego nazwa „hafn” wywodzi się od łacińskiej nazwy Kopenhagi: „Hafnia”. Związek chemiczny o nazwie psylocybina występuje w meksykańskich grzybkach z rodzaju Psilocybe i Stropharia. Ma on silne własności halucynogenne, których przyczyną jest duże podobieństwo strukturalne do serotoniny – neuroprzekaźnika występującego naturalnie w mózgu. Barwnikami buraka czerwonego są betaniny – barwne alkaloidy będące pochodnymi indolu. Są to zasadniczo różne substancje od innej klasy czerwonych barwników roślinnych: antocyjanów. Lasy sosnowe są ważnym producentem ozonu. Powstaje on w wyniku utleniania pinenu - głównego składnika terpentyny, zawartej w sosnach. Ugryzione miejsce w jabłku ciemnieje na powietrzu dlatego, że bezbarwne związki fenolowe jabłka utleniają się do pomarańczowych chinonów.